Nieuws

Op dinsdag 15 december verscheen ‘Herbergzaam Nederland: Brief van de R.-K. Bisschoppen van Nederland over de opvang van vluchtelingen’. Mgr. De Korte is referent voor Kerk en samenleving en lid van de referentgroep vluchtelingen die de Bisschoppenconferentie recent instelde, en waarvan ook lid zijn Mgr. Van den Hende (bisschop-referent voor oecumene en voor Oosterse Kerken) en Mgr. Hoogenboom (vanwege Cura Migratorum: zorg voor migranten). Bisschop De Korte licht in een interview de brief van de gezamenlijke bisschoppen toe.

Mgr. De Korte, waarom een brief over de vluchtelingen?
Toen paus Franciscus in september gelovigen wereldwijd opriep om hun hart te openen voor vluchtelingen, hebben we ons daar als Nederlandse bisschoppen direct bij aangesloten. We hebben mensen opgeroepen om geld te geven, zich als vrijwilliger in te zetten of anderszins hulp te bieden. Toen hebben we ook deze brief aangekondigd, om vanuit de Rooms-katholieke Kerk de diepere motivatie te laten zien van de oproep om herbergzaam te zijn. Onze brief is zowel gericht aan de katholieke gelovigen als aan andere christenen, andersgelovigen en eigenlijk aan alle mensen van goede wil. Wij vragen mensen om hun hart te openen en royaal te zijn voor mensen die in nood zijn.

Hoe merkte u dat er behoefte was aan een brief?
Als het gaat om de opvang van vluchtelingen zijn er verschillende meningen in Nederland en ook veel christenen hebben als het ware twee ‘zielen’ in één borst. Enerzijds worden we geraakt en onzeker door het aantal vluchtelingen dat naar Nederland komt. Van de andere kant willen we helpen en mensen ter wille zijn. Daarom is het van belang helder te hebben dat de noodzaak om te helpen de overhand moet hebben. We moeten onze eigen angst en onzekerheid proberen te ‘parkeren’ en de stem van het evangelie laten klinken, die aangeeft: wees niet bang en wees een mens die een ander mens in nood bij staat. In het debat over de opvang van vluchtelingen moeten we bij de feiten blijven. Als we het echt willen, is het mogelijk om het vraagstuk van de opvang van vluchtelingen, dat deels een technische of organisatorische vraag is, op te lossen.

We hebben als bisschoppen een principiële brief geschreven en ook een realistische brief, waarin de zorgen van de Nederlanders niet worden verzwegen, maar de nadruk ligt op helpen. Als de mens in nood een concreet gezicht heeft, helpen mensen graag. Sinds september zijn daar in het hele land al heel veel mooie voorbeelden van. Mensen helpen als vrijwilliger, met voedsel of met kleding. Vaak ook in oecumenisch verband.

U bedoelt dat de opvang van vluchtelingen gelovigen en alle mensen van goede wil met elkaar verbindt?
Katholieken, andere christenen, andersgelovigen en mensen die geen religieuze overtuiging hebben werken eendrachtig samen, omdat ze willen helpen. Ieder kan daarbij zijn of haar eigen motivatie hebben. In deze brief spreken wij over onze eigen diepste motivatie. Dat is dat we in het gelaat van de ander Christus mogen zien, juist in de mens in nood. In Matteüs 25, 35 lezen wij dat Christus zegt: “Ik was vreemdeling en gij hebt Mij opgenomen.” Dit werk van barmhartigheid en de andere werken van barmhartigheid zijn voor de christen direct gekoppeld aan de persoon van Christus. Anderen hebben een andere motivatie. In wezen zou je mogen zeggen, zoals paus Franciscus met ‘Laudato Si’: we kunnen verschillende motivaties hebben, maar we hebben één aarde en dat is ons gemeenschappelijk huis. Ook bij de opvang van vluchtelingen kunnen we allemaal onze eigen motivatie hebben om in actie te komen. Als bisschoppen hebben we met deze brief de christelijke motivatie om mensen in nood te helpen in beeld willen brengen.

Als steun in de rug voor mensen die zich inzetten?
We hopen dat het een inspirerende tekst zal zijn voor mensen die al hulp bieden en tevens dat de brief andere mensen mag helpen om hun angst te overwinnen. Iedereen kan wat doen, de één meer dan de ander, maar de oproep is om herbergzaam te zijn.

‘Herbergzaam’, dat klinkt als een oud woord…
Het is inderdaad een oud woord, archaïsch. Maar het is heel concreet. We leven in de Adventstijd, op weg naar Kerstmis, de geboorte van Jezus. En we weten dat er voor Hem geen plaats was in de herberg. Jezus was eigenlijk een dakloze vluchteling. Na zijn geboorte moesten Jozef en Maria met Hem vluchten naar Egypte. Degene die wij onze Heer noemen, is zelf in zijn leven ook een dakloze vluchteling geweest. Dat is voor gelovigen een extra reden om te helpen.

‘Barmhartigheid’ is nog zo’n woord..?
Paus Franciscus opende op 8 december het heilig jaar van barmhartigheid. Barmhartigheid heeft te maken met dat je een hart hebt voor degene die in nood is. Dat wil zeggen dat je een hart hebt voor de ‘miseri’, mensen die op een of ander manier in ellende zijn: de armen, de vluchtelingen, de zondaars. Het jaar van barmhartigheid is begonnen. Het roept ons op om een hart te hebben voor de ander in nood.

Barmhartigheid is geen alledaags woord, maar wel een heel warm woord. Als je het als woord ontleedt, komt het ontfermende hart in beeld. Mensen worden uitgedaagd om hierbij stil te staan. Zeker de periode van Kerstmis, waar we nu naartoe leven, is de tijd om je hart te openen voor de ander. Ondanks het feit dat veel mensen geseculariseerd zijn, wordt juist in de kersttijd veel van de christelijke erfenis zichtbaar. Het is een tijd van samen de schouders eronder en elkaar helpen, van samen feest vieren ook. Je ziet zelfs in reclamefolders quasi religieuze boodschappen.

Onder de vluchtelingen zijn ook christenen die voor het eerst in Nederland Kerstmis zullen vieren.
Ja, zij vluchtten vanuit vaak heel moeilijke omstandigheden weg. Er zijn contacten tussen autochtone katholieke parochies en allochtone christenen. Vooral in het Utrechtse en de Randstad zijn er ook migrantenparochies die geloofsgenoten willen helpen. We willen als bisschoppen zeker ook de christelijke vluchtelingen een boodschap van bemoediging geven. De toekomst is in Gods hand, dat is de diepste reden om vertrouwvol te leven. Vertrouwen hebben dat God trouw is, is de diepste reden om je angst te overwinnen. Dat is de boodschap van Kerstmis. God laat in Jezus zien dat Hij in alle nood met ons solidair is. Christus is gekomen voor zondaars en bedelaars. Hij is zelf arm geworden. We vieren dat God solidair is met deze wereld en met name met de mensen die in nood zijn.

Lees hier de brief van de gezamenlijke Nederlandse Bisschoppen.