Nieuws

Vijftig jaar geleden, op 13 april 1973, werd het kantoor van het Secretariaat Rooms-Katholiek Kerkgenootschap (SRKK) officieel geopend. In dit artikel blikt Berry van Oers, beleidsadviseur van de bisschoppenconferentie en de medewerker die momenteel het langst betrokken is bij het SRKK, terug.

In 1972 namen de Nederlandse bisschoppen het besluit een landelijk bureau van de Rooms-Katholieke Kerk op te richten. Dat betekende een samenvoeging van drie instanties die tot die tijd de Bisschoppenconferentie ondersteunden. Het Secretariaat van de Bisschoppenconferentie droeg destijds zorg voor de secretariële ondersteuning. Het Secretariaat van het Rooms-Katholiek Kerkgenootschap in Nederland adviseerde de Bisschoppenconferentie met name op juridisch terrein. Prof. Jan Jozef Loeff pr. was de secretaris en juridisch adviseur. Het Pastoraal Instituut van de Nederlandse Kerkprovincie (PINK) onder leiding van pater Walter Goddijn ofm bereidde pastorale beleidsbeslissingen voor en bracht er advies over uit.

Deze drie instanties werden samengevoegd in het Centraal Bureau van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland. Kort daarna veranderde men de naam van het nieuwe bureau in het ‘Secretariaat van het Rooms-Katholiek Kerkgenootschap in Nederland’ (SRKK).

Die samenvoeging tot één landelijk secretariaat vond plaats in een boeiende periode in de geschiedenis van de Kerk in Nederland.

Wat er voorafging

In 1958 werd het Nederlands Pastoraal Instituut (NPI) opgericht om antwoorden te zoeken op de vragen van die tijd. Dat instituut functioneerde niet optimaal. In 1962 werd Walter Goddijn ofm directeur van het NPI. Hij veranderde de structuur en de statuten van het NPI zodat het beter kon gaan werken. Dat vernieuwde NPI werd het Pastoraal Instituut van de Nederlandse Kerkprovincie (PINK), opgericht door de Nederlandse bisschoppen in 1963 in overleg met de Stichting Nederlandse Priester Religieuzen. Het PINK kreeg als opdracht pastorale beleidsbeslissingen voor te bereiden en hierover gevraagd of ongevraagd advies uit te brengen aan de Bisschoppenconferentie. Daarnaast wilde PINK een brug zijn tussen priesters, gelovigen en bisschoppen.

Directeur van het PINK werd Walter Goddijn ofm van het voormalige NPI. Bisschop Gerrit de Vet werd voorzitter van het bestuur. Pastorale adviezen van commissies en instellingen, rapporten en onderzoeken werden eerst aan het PINK voorgelegd. Mgr. de Vet bracht de beleidsvoorstellen vervolgens dan in de Bisschoppenconferentie. Na het overlijden van Mgr. de Vet nam kardinaal Alfrink die taak over om de voorstellen van het PINK in de Bisschoppenconferentie te bespreken en te bepleiten.

Toen de Nederlandse bisschoppen in 1965 terugkwamen van het Tweede Vaticaanse Concilie wilden ze aan de slag gaan om de besluiten van dat concilie uit te voeren. Ze besloten om een nationaal concilie te houden. In 1966 kreeg het PINK de opdracht om zo’n concilie te organiseren. Dat resulteerde in het Pastoraal Concilie van Noordwijkerhout. Het PINK nam het secretariaat in handen en formuleerde de uitkomsten van het pastoraal concilie in beleid. Tijdens dat pastoraal concilie klonken oproepen tot afschaffing van het celibaat en de wijding van vrouwen. Het concilie startte in 1966 en duurde tot 1971.

Naar één secretariaat

Het PINK maakte zich sterk voor een geïntegreerd pastoraal beleid op kerkprovinciaal niveau. De vernieuwing en evangelisatie werd door het PINK vooral geformuleerd vanuit de samenleving en de ‘tekenen des tijds’. Men bekeek de Kerk ook sociologisch als instituut.

Daar tegenover stond een aantal priesters die de vernieuwing en evangelisatie vooral zag vanuit de inhoud van de openbaring, de boodschap, de traditie, de leer en de Kerk als mystiek Lichaam van Christus.

Na het pastoraal concilie was het de wens van de Nederlandse bisschoppen om tot één landelijk bureau te komen ter ondersteuning van hun beleid. Onder meer het PINK moest daar in op gaan. Directeur Walter Goddijn ofm van het PINK ging aan de slag om zo’n landelijk secretariaat van het Rooms-Katholiek Kerkgenootschap vorm te geven en op te bouwen.

Toen dat nieuwe bureau op 13 april 1973 officieel zijn deuren opende werd pater Piet Vriens ofm.cap directeur als secretaris-generaal. Walter Goddijn ofm ging doceren aan de Theologische Faculteit te Tilburg als hoogleraar godsdienstsociologie.

Grote klussen

Op 13 april 1973 ging het SRKK voortvarend van start aan de Biltstraat 121 te Utrecht. Er waren in die tijd 35 fte’s.

Grote klussen waren de organisatie van de bijeenkomsten van het Landelijk Pastoraal Overleg (LPO), waartoe de Bisschoppen in 1973 besloten als voortzetting van het Pastoraal Concilie van Noordwijkerhout. Middels dat LPO probeerden men de besluiten van het Tweede Vaticaanse Concilie vorm te geven. Tussen 1973 en 1998 werd er vijf maal een LPO door het SRKK georganiseerd.

Een megaklus voor het SRKK was de coördinatie van het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Nederland in 1985.
Een andere bijzondere klus wachtte in 2003, toen het SRKK de viering mocht organiseren van ‘150 jaar kromstaf’.  Op grootse wijze werd in de Jaarbeurs te Utrecht herdacht dat 150 jaar geleden de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland opnieuw bisschoppen kreeg.

Ook de vijfjaarlijkse ad liminabezoeken aan Rome worden door het SRKK voorbereid. Verder staat het SRKK aan de basis van de implementatie van nieuwe wet- en regelgeving, bijvoorbeeld in verband met ANBI en AVG. In de coronaperiode zorgde het SRKK voor een protocol, de vergaderingen en informatie over alle regelingen voor de parochies en andere betrokkenen.
Tijdens het synodaal proces zorgde het SRKK voor de landelijke synthese van de gesprekken die in 2022 in de bisdommen plaatsvonden.

Eigentijds

Na het wegvallen van de externe financiering van het SRKK en de terugloop van de inkomsten in de bisdommen moesten reorganisaties doorgevoerd worden. De laatste reorganisatie vond plaats in 2011. Het aantal van 35 fte’s was inmiddels gekrompen tot 18 fte’s en werd in 2011 nog eens terugbracht naar 7 fte’s. Het markante gebouw in de Biltstraat ging in de verkoop. Het bureau kreeg in 2014 onderdak in een deel van een kantorencomplex aan de Adriaen van Ostadelaan. Daar vormde het SRKK zich tot een eigentijds bureau waar efficiënt wordt gewerkt.

De medewerkers van het SRKK werken vanuit verschillende disciplines en vanuit meerdere deskundigheden aan de ondersteuning van de Bisschoppenconferentie. De reguliere taken van het SRKK zijn momenteel onder meer: studies en ondersteuning van de referentschappen en beleidssectoren waaronder Kerk & Samenleving, Onderwijs, Catechese, Interreligieuze Dialoog, Jodendom, Oecumene, Media, Jeugd en Jongeren; juridische advisering en ondersteuning; verzorgen van publiciteit middels persinformatie, websites en publicaties; het voorbereiden van bisschoppelijke brieven; het verzorgen van vertalingen van belangrijke teksten vanuit het Vaticaan en publicatie daarvan; het mee organiseren van de jaarlijkse Actie Kerkbalans; verrichten van secretariaatswerkzaamheden zoals het organiseren en verslaan van vergaderingen; contacten onderhouden met de wereldkerk.

Velen kloppen aan bij het SRKK als landelijk bureau van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland met vragen die de Kerk en haar brede aandachtsvelden betreffen. Het bureau beschikt over expertise en een uitgebreid netwerk om aan de gevraagde informatie en adviezen tegemoet te kunnen komen.

Berry van Oers – 13 april 2023

Foto’s: het kantoor van het SRKK nu (boven) en de gevelsteen van het eerste en vorige kantoor (onder).

Tags: SRKK, vijftig jaar