Terugblik coronajaar 2021: komen parochianen wel terug na de coronatijd?
Deze zomer publiceert rkkerk.nl vier artikelen die eerder zijn gepubliceerd in de Pius Almanak voor 2022. De artikelen bieden een momentopname uit 2021, intussen is de situatie veranderd, maar stuk voor stuk zijn deze verhalen informatief en bieden ze leerpunten voor nu en de toekomst.
Deel 1: Dr. Timothy P. Schilling, theoloog en stafmedewerker van het Centrum voor Parochiespiritualiteit, kreeg de vraag of de parochianen wel terug zouden komen als de coronamaatregelen werden opgeheven, maar hij stelt daar een andere vraag tegenover: doen we nu wat nodig is om onze missie als parochie in de praktijk te brengen?
Parochies, wees niet bang voor de periode na corona maar focus!
Vanuit parochies horen we in coronatijd de vraag, “Zullen onze parochianen terugkomen wanneer alles weer normaal wordt?” Misschien hebben mensen het kerkbezoek afgeleerd, of misschien hebben ze een voorkeur ontwikkeld voor vieringen die uitgezonden worden op televisie of via het internet. Dr. Schilling, stelt hier een andere, belangrijker vraag tegenover.
Volgens mij is “of de parochianen zullen terugkomen” niet de vraag die leidend moet zijn. Belangrijker is de vraag: Doen we nú wat nodig is om onze missie als parochie in praktijk te brengen? Want niemand weet hoe lang we nog met het coronavirus en mogelijke varianten zullen moeten leven en bovendien is corona niet de enige zorg die ons confronteert. Laatst kwam ik een vriend tegen. Ik vroeg hem hoe het ging en hij fronste. “Zware tijd, vind je niet? De wereld gaat de verkeerde kant op.” En ja, ik wist wat hij bedoelde, want de nieuwsmedia stromen over met angstwekkende verhalen over, naast corona, ook klimaatveranderingen, oorlogen, de vluchtelingencrisis, de opmars van de georganiseerde misdaad, en technologische ontwikkelingen die onze privacy, vrijheid en arbeidsperspectieven in gevaar brengen.
En midden in deze wereld staat de parochie. Já, het is inderdaad zo, dat door de corona mensen nog meer dan eerst een keuze moeten maken of ze wel of niet (meer) naar de kerk gaan en willen leven als gelovige. En já, het is inderdaad zo dat parochies nog meer dan eerst worden gedwongen om na te denken waarom de parochie er is. Maar dat hoeft niet per se negatief uit te pakken. Wat heeft de parochie mijn vriend, mij en zoveel anderen te bieden?
De Kerk zou “een veldhospitaal” moeten zijn, zei paus Franciscus, (bijv. Amoris laetitia 291) en dat lijkt mij een zeer nuttig perspectief om te omarmen. Want de wereld lijdt, en de Kerk heeft Gods genezing te bieden. Maar dan moeten wij dat werkelijk aanbieden, naar het voorbeeld van Jezus, die toen Hij op aarde was altijd handelde uit liefde voor God en zijn naasten. Volgens mij, als onze parochies werkelijk hoop, voeding en genezing bieden – dan zullen de mensen opnieuw de weg vinden naar God en de kerk. Naast dit beeld van de kerk als “veldhospitaal”, waar mensen naar toe komen, wijst paus Franciscus er ook geregeld op, dat de parochie niet bang moet zijn om zelf uit te gaan, tot aan “periferieën” aan toe (bijv. Gaudete et exsultate 135, Evangelii gaudium 49).
Jezus zei: “Wees niet bang!” en “Ik laat je niet verweesd achter.” Laten we dus als parochies daarop vertrouwen. Laten we onze oren openzetten voor wat God in het hier en nu van ons vraagt en laten we bidden om zijn heilige Geest, om de kracht en de moed om dat waar te maken. Vanuit deze houding wil ik hierna graag een paar specifieke suggesties aanreiken voor het pastorale beleid.
- Parochieleiders, begin bij jezelf
Priesters, pastorale beroepskrachten en andere leidinggevenden in de parochie, hoe zit het met je eigen geloof? Voel je je eenzaam of angstig of in de steek gelaten door God? Is automatisme ingetreden in je geloof en in je handelen als pastorale leider? Dan is het tijd voor verandering! Vernieuwing begint door God en je naasten weer binnen te laten. Maak ruimte voor gebed (is het tijd voor een retraite, bidden met de Bijbel, eucharistische aanbidding?) en ga in gesprek met vertrouwelingen of een geestelijk begeleider. Jezus stuurde zijn leerlingen twee aan twee uit. Het is niet de bedoeling dat wij in ons eentje proberen mensen naar God te brengen, want dan lopen we het risico dat we zullen bezwijken onder de druk of dat we fata morgana’s zullen zien. In angstige tijden moeten we elkaar steunen, corrigeren en aanmoedigen. En merk je dat je verdere training of ondersteuning nodig hebt op het gebied van bijvoorbeeld leiderschap? Wees niet bang om hulp te vragen en geschikte coaching te zoeken.
Wanneer we werkelijk verbonden zijn met God, dan kan God ons de weg wijzen. Voor de parochie is het belangrijk dat de door God geïnspireerde visie duidelijk is voor de pastoor, pastorale beroepskrachten en parochianen. Mensen kunnen niet samen bewegen als ze niet weten waar ze naartoe gaan en waarom. De sleutel hier is bezinning over de kern: waarvóór zijn we parochie, wat is onze missie en visie en hoe gaan we dat gestalte geven? Een dergelijk proces juist in deze tijd met elkaar aangaan, ondersteund door gebed, kan nieuwe perspectieven in de parochie openen.
- Zorg voor de kudde
Voordat Jezus zijn leerlingen naar anderen toestuurde, zorgde hij ervoor dat zij eerst goed verankerd waren in de eigen relatie met God en met elkaar. Parochieleiders die graag willen dat de parochie een baken van hoop zal zijn in de eigen omgeving, doen er verstandig aan aandacht te besteden aan het geloof en de noden van de eigen parochianen. Wat hebben zij nu nodig om vanuit hun geloof te leven en om Christus met de wereld te delen? Om deze vraag te beantwoorden moeten we in twee richtingen kijken. Aan de ene kant moeten we aandacht besteden aan de (materiële of geestelijke) noden die mensen zelf aangeven. Hier kom je achter via gesprekken of een enquête. Maar verder is het belangrijk om te beseffen dat mensen vaak onvoldoende bewust zijn van wat ze nodig hebben om te leven als gelovige. Mensen moeten én getroost én uitgedaagd worden. Parochieleiders kunnen putten uit hun eigen geloofsopvoedkundige expertise om een vormingsaanbod aan te bieden dat parochianen uit zal dagen. Nog altijd blijft het van cruciaal belang dat herhaaldelijk een beroep op God zelf wordt gedaan. Want alleen God weet wat we echt nodig hebben om te leven.
Waar zou je verder (concreet) aan kunnen denken om parochianen te steunen en vormen? Begin door aandacht te besteden aan de kwaliteit van de eigen vieringen, live maar ook online. Hoe zit het met de sfeer, de muziek, de kwaliteit van de preken? Daarnaast kunnen vormingscursussen (een Alpha cursus, Marriage course, parochiemissie, lezingenreeks enzovoort), gebedsmomenten (lectio divina, eucharistische aanbidding, getijdengebed enzovoort) en kleine christelijke gemeenschappen ook goed bijdragen aan de interne parochieopbouw. Mooi van deze tijd is dat het vormingsaanbod online enorm gegroeid is. Online contact (via bijvoorbeeld Teams, Zoom, webinars) maakt veel mogelijk als men niet fysiek bij elkaar kan komen. Kijk ook goed naar de bestaande vormen van de diaconie. Sluiten die goed aan bij de noden van deze tijd? Worden mensen zowel binnen als buiten de parochie goed bereikt?
- Laten we met z’n allen Gods liefde delen met de wereld.
God heeft ons lief maar het is niet de bedoeling dat we zijn liefde opbergen als een mooie schat voor onszelf. Elke parochie heeft de zending om de wereld te dienen. Dit gebeurt niet alleen door initiatieven waardoor de parochie als geheel zichtbaar is, maar ook door alle kleine woorden en gebaren van de gelovigen van de parochie. De vitale parochie zorgt ervoor dat Christus’ barmhartigheid te zien en te voelen is in de naaste omgeving. Hoe zou dit gestalte kunnen krijgen? Hieronder enkele vragen om over na te denken:
- Verkondigt de parochie duidelijk buiten de eigen deuren dat Jezus Christus hoop, verlossing en (eeuwig) leven biedt? Zo ja, hoe doet de parochie dat concreet; en zou het dit meer kunnen doen? Nodigt de parochie mensen uit via sociale media? Staat er een bord buiten het kerkgebouw dat mensen welkom heet?
- Hoe aantrekkelijk en uitnodigend is het kerkplein en het kerkgebouw zelf? Speelt het in op de behoefte van mensen aan schoonheid en zielsrust?
- Zijn de deuren van onze parochie dagelijks open voor mensen die binnen willen komen – uit nieuwsgierigheid of voor stil gebed? Open deuren zeggen “U bent hier welkom!”
- Worden parochianen geholpen om hun geloof te vertalen in hun dagelijkse handelingen? Evangelisatie is niet zozeer een kwestie van mensen overtuigen, als God binnenlaten in je eigen leven opdat God door jou kan werken. Parochianen die dit beseffen zullen sneller groeien in geloof en zullen het gemakkelijker vinden om hun geloof met anderen te delen.
Wanneer mensen bang zijn, hebben ze de neiging om zich te verstoppen. Dit is zo oud als de Bijbel. Na de zondeval (Genesis 3) houdt Adam zich schuilt en God vraagt: “Waar ben je?”. Adam reageert, “Ik werd bang en daarom heb ik me verborgen.” Zie ook Jezus’ parabel met de dienaar die zegt, “Uit angst heb ik uw talent in de grond gestopt” (Matteüs 25:25). Laat dit ons niet overkomen. Parochies, wees niet bang. Laat uw licht stralen!
Kijk hier voor meer informatie over de Pius Almanak.
Tags: Terugblik coronajaar 2021