Nieuws

Op donderdag 9 oktober werd door de persdienst van het Vaticaan de eerste apostolische exhortatie van paus Leo XIV gepresenteerd, nadat hij deze op 4 oktober, de feestdag van Sint Franciscus, had ondertekend.  De titel is Dilexi te, Ik heb je liefgehad. ‘De tekst vormt een aansporing om de armen lief te hebben’, zegt mgr. De Korte, referent voor Kerk en Samenleving namens de Nederlandse Bisschoppenconferentie in een eerste reactie.

Al in de titel onthult deze exhortatie een connectie met Dilexit nos, Hij heeft ons liefgehad, de laatste encycliek van paus Franciscus, en de tekst is in zekere zin de voortzetting daarvan. ‘Het is geen tekst over de sociale leer van de Kerk, noch analyseert het specifieke kwesties. Integendeel, het zet de fundamenten van de Openbaring uiteen en benadrukt de krachtige band tussen de liefde van Christus en Zijn oproep aan ons om dicht bij de armen te komen’, zo laat de persdienst van het Vaticaan weten.

“Liefde voor de Heer… is één met liefde voor de armen”, schrijft paus Leo. “Dit is daarom onlosmakelijk met elkaar verbonden: Jezus zegt: “Al wat gij gedaan hebt voor een dezer geringsten van mijn broeder, hebt gij voor mij gedaan”. “Daarom”, zo vervolgt de paus, “is dit geen kwestie van louter menselijke vriendelijkheid, maar een openbaring: contact met hen die nederig en machteloos zijn, is een fundamentele manier om de Heer van de geschiedenis te ontmoeten”.

Terug naar het Evangelie

De paus ziet ook christenen die negatief staan tegenover de focus op de armen. “Het feit dat sommigen liefdadigheidswerken afwijzen of belachelijk maken, alsof dit obsessie zijn van enkelen en niet het brandende hart van de missie van de Kerk”, zegt paus Leo, “overtuigt me van de noodzaak om terug te komen bij het Evangelie en dat opnieuw te lezen, opdat we niet het risico lopen het te vervangen door de wijsheid van deze wereld.”

De paus verwijst ook naar christenen die ons voorgingen: “De woorden van de heilige Johannes Chrysostomus en de heilige Augustinus blijven de Kerk vandaag verlichten: de eerste spoort ons aan om Jezus te eren in het lichaam van de armen, met de vraag welke zin het heeft om altaren gevuld te hebben met gouden vaten terwijl Christus uitgeput van de honger net buiten de kerk ligt; de laatste beschrijft de armen als “de sacramentele aanwezigheid van de Heer”, waarbij hij in de zorg voor de armen een tastbaar bewijs ziet van de oprechtheid van het geloof: “Iedereen die zegt God lief te hebben en geen medelijden heeft met de behoeftigen, liegt.”

Oproep aan elke gedoopte

Dilexi te bevat een oproep aan elke gedoopte, waarmee iedereen wordt aangespoord zich concreet in te zetten voor de verdediging van en de bevordering van de zwaksten: “Alle leden van het volk van God hebben de plicht om hun stem te laten horen, zij het op verschillende manieren,  om dergelijke structurele problemen aan de kaak te stellen.”

Dilexi te werd oorspronkelijk begonnen door Franciscus. Paus Leo XIV – die als religieus en later missionair bisschop zoveel van zijn leven met de armen heeft gedeeld en zich door hen heeft laten evangeliseren – heeft het zich eigen gemaakt, aldus de persdienst van het Vaticaan.

Helder en indrukwekkend

Mgr. De Korte, referent voor Kerk en Samenleving, ontving de tekst kort voor publicatie en reageert. Hij beschrijft Dilexi te als een heldere en indrukwekkende exhortatie: “Deze exhortatie van paus Leo kan inspireren om ons in het welvarende Nederland te blijven inzetten voor de armen in eigen land en de hele wereld. Iedere mens heeft immers een unieke waardigheid als schepsel van God. Ik hoop dat deze pauselijke aansporing velen zal bemoedigen om te streven naar meer sociale gerechtigheid en het beschermen van de aarde als Gods eigendom. Juist de armen zijn de eerste slachtoffers van de wereldwijde klimaatverandering.”

De complete reactie van mgr. De Korte volgt hier en is ook te downloaden als pdf:

In nauwe verbondenheid met zijn voorganger Franciscus heeft paus Leo een heldere en indrukwekkende apostolische exhortatie geschreven. Het vormt een aansporing om de armen lief te hebben. De titel Dilexi te verwijst naar de Apocalyps 3 vers 9. Het gaat daar over de kleine christengemeenschap van Filadelfia. Een groep christenen met weinig kracht maar geliefd door God.

Jezus is zelf een arme Messias zonder macht. In iedere arme is Christus zelf zichtbaar. Christenen moeten daarom gevoelig zijn voor de noden van de armen en luisteren naar hun roepstem. In veel landen wordt wel economische groei gerealiseerd maar geen integrale menselijke ontwikkeling. Wij zien in veel landen sommigen in grote welstand leven terwijl anderen het meest noodzakelijke moeten ontberen. In dat kader spreekt paus Leo over zondige structuren die armoede en extreme ongelijkheid veroorzaken.

In het voetspoor van zijn voorgangers pleit paus Leo voor een Kerk van en voor de armen. Armen zijn geen objecten van liefdadigheid maar subjecten die hun eigen leven kunnen vormgeven. Hij citeert meerdere stemmen uit de geschiedenis van de Kerk. De paus hanteert een breed armoedebegrip en vraagt om zorg voor zieken, gevangenen en migranten. Christelijke liefde kent geen grenzen en vraagt om zowel gebed als concrete actie.

Paus Leo verwijst uitgebreid naar meerdere getuigen van evangelische liefde vanaf de middeleeuwen tot recente tijden. De paus plaatst zijn aansporing in de voortgaande lijn van het katholiek sociaal denken sinds Rerum Novarum (Over nieuwe dingen) van 1891.

Deze exhortatie van paus Leo kan inspireren om ons in het welvarende Nederland te blijven inzetten voor de armen in eigen land en de hele wereld. Iedere mens heeft immers een unieke waardigheid als schepsel van God. Ik hoop dat deze pauselijke aansporing velen zal bemoedigen om te streven naar meer sociale gerechtigheid en het beschermen van de aarde als Gods eigendom. Juist de armen zijn de eerste slachtoffers van de wereldwijde klimaatverandering.

Mgr. Gerard de Korte, bisschop van ’s Hertogenbosch, 9 oktober 2025.

Lees hier Dilexi te in het Engels. Een Nederlandse vertaling volgt.

Foto boven: rkkerk.nl. Foto mgr. De Korte: Ramon Mangold.

 

Tags: Dilexi te, Dilexit nos, exhortatie, kerk en armoede, Kerkelijke Documentatie