Nieuws

Op dinsdagmiddag 21 oktober 2025 ontving de katholieke Contactraad voor Interreligieuze Dialoog (CID) bestuursleden van de Islamitische Stichting Nederland/Hollanda Diyanet Vakfi (ISN). Het interreligieuze overleg vond plaats in het kantoor van de Bisschoppenconferentie te Baarn. De ontmoeting is onderdeel van een reeks van ontmoetingen tussen de ISN en de CID.

Diaken Pier Tolsma van de CID leidde het thema ‘vrede’ in. Hij vertelde dat paus Leo XIV sinds zijn verkiezing op 8 mei jongstleden krachtig oproept tot vrede. De paus pleit voor een toekomst die gebaseerd is op vertrouwen, hoop en de waardigheid van alle mensen.

De opkomst van atoomwapens was voor Paus Johannes XXIII aanleiding in 1963 de vredesbrief ‘Pacem in terris: Vrede op aarde’ te schrijven. Hij schrijft: “Steeds sterker wordt in onze tijd de overtuiging, dat eventuele conflicten tussen de volken niet door de wapens, maar door onderhandelingen en overeenkomsten moeten worden opgelost.”

Het Tweede Vaticaans Concilie veroordeelt in 1965 de oorlog. Alleen als alle pogingen tot vreedzame onderhandelingen zijn uitgeput, is zelfverdediging toegestaan. Paus Johannes Paulus II roept verschillende keren op tot internationale structuren en algemene procedures om spanningen tussen verschillende gemeenschappen die de internationale veiligheid bedreigen, op te lossen. Hij verwerpt het idee dat rechtvaardigheid door oorlog bereikt kan worden. Paus Benedictus XVI benadrukt in 2009 in ‘Caritas in veritate: Liefde in waarheid’ de relatie tussen vrede en de eerlijke verdeling van natuurlijke hulpbronnen en aardse goederen.

Broederschap
Vrede is de vrucht van liefde en rechtvaardigheid. Vrede begint in de harten van de mensen. Het gaat om het sluiten van vriendschappen en een groeiende consensus, om de ‘broederschap van alle mensen’, citeerde diaken Tolsma paus Franciscus in zijn encycliek Fratelli tutti. “Paus Franciscus pleit voor een cultuur van ontmoeting en dialoog tussen verschillende culturen en tussen verschillende groepen in de samenleving. Een echt gesprek met anderen behoedt ons voor zelfgerichtheid en brengt ons tot solidariteit en samenwerking gericht op het algemeen welzijn. De paus pleit voor het versterken van de internationale samenwerking en van de universele solidariteit. De liefde moet het spirituele hart van de politiek zijn. Dan is er openheid naar andere mensen en andere volkeren.”

Hoop
“In de huidige wereld vervaagt het gevoel tot dezelfde menselijke familie te behoren. De droom samen rechtvaardigheid en vrede op te bouwen lijkt een utopie van andere tijden. We kunnen oorlog niet meer zien als een oplossing, omdat de risico’s altijd groter zullen zijn dan de beoogde resultaten. Daarom is het tegenwoordig zeer problematisch om te spreken van een mogelijke ‘rechtvaardige oorlog’. Paus Franciscus was zeker niet zonder hoop, want God blijft voortdurend het goede in de mensheid zaaien. Hij ziet wegen naar vrede. Als we ervan uitgaan dat er rechten voortvloeien uit onze onvervreemdbare menselijke waardigheid, kunnen we de uitdaging aangaan ons een nieuwe mensheid voor te stellen.”

Actieve inzet
Imam Ismail Mercimek van de Rotterdamse Mevlanamoskee haakte daarbij aan. “Rechtvaardigheid kan niet door oorlog bereikt worden”, benadrukte hij. Hij noemde in dit verband de Jihad als de strijd in jezelf en extern om de vrede te waarborgen. Zehra Vlug-Ünver van de ISN beaamde dat: “Het gaat er vooral om, om jezelf actief in te zetten voor vrede en rechtvaardigheid en niet alleen met woorden.”
Imam Mercimek prees de pausen Benedictus XVI, Franciscus en Leo XIV voor hun actieve inzet voor vrede.
Mgr. Woorts, voorzitter van de CID, vertelde dat paus Leo XIV binnenkort Turkije bezoekt voor de viering van het 1700-jarig bestaan van het Eerste Concilie van Nicea in 325. De paus zal tijdens zijn bezoek het oosterse patriarchaat in Istanbul aandoen, alvorens hij naar Iznik (Nicea) gaat. Na Turkije reist hij door naar Libanon. De reis wordt ook gezien als een oproep tot vrede in het Midden-Oosten.

Omstandersgedrag
Zehra Vlug-Ünver legde uit dat de dialoog geen doel is maar een middel om wat we gemeenschappelijk hebben te benutten en elkaars verschillen te respecteren. Ze wees op ‘omstandersgedrag’. Wat doe je als je onrecht ziet? Mgr. Woorts noemde in dat verband de reactie die kardinaal Eijk schreef op de initiatiefnota van D66 ‘Toegang tot abortus is een mensenrecht’. De kardinaal wees op het fundamentele recht op leven ook van ongeboren kinderen.
Imam Mercimek zei dat je jezelf mag beschermen als je wordt aangevallen. Anton Smits van de CID vroeg zich af welke middelen je voor je bescherming nodig hebt en waar de grenzen liggen van zelfverdediging. Recep Ayaz, algemeen secretaris van de ISN, legde uit dat het uitgangspunt steeds ‘menselijke waardigheid’ hoort te zijn.

Krachten bundelen
Vlug-Ünver vroeg zichzelf af wat macht en recht is. Is dat het bezitten van de meest geavanceerde wapens? “Het tegendeel is waar”, zei ze. “Elk leven heeft recht op bescherming, waar ook ter wereld. In de kern zijn alle mensen broeders van elkaar”. Smits concludeerde dat de visie op het mens-zijn in het christendom en in de islam overeenkomen. “Daarom moeten we onze krachten bundelen, juist nu in de wereld van vandaag”, zei Ayaz. Hij noemde ook daarom de jaarlijkse interreligieuze gesprekken met de katholieke contactraad zeer waardevol.

Tot slot deelde Mgr. Woorts het ‘woord’ van de Nederlandse bisschoppen uit dat vorige maand werd gepubliceerd met als titel ‘Een toekomst van waardigheid en vrede voor alle mensen’. “Vrede begint bij ieder van ons, in de manier waarop we naar medemensen kijken, naar elkaar luisteren en over anderen spreken”, schreven de bisschoppen.

Bericht en foto via Berry van Oers – Baarn 21 oktober 2025